Księga Szeptów - Varujan Vosganian

Księga Szeptów Varujana Vosganiana to piękna, poetycka opowieść o ormiańskiej kulturze i życiu w dwudziestym wieku. To zbiór mistycznych opowieści powiązanych nicią wiecznej pamięci.

Vosganian wprowadza nas w świat. w dużej mierze, pozostający już w kufrze wspomnień oraz tytułowych szeptów, które mają za zadanie ocalić od zapomnienia tysiące istnień ludzkich, które na przestrzeni wieków pielęgnowały swoją kulturę i wiarę z ogromną starannością, i czułością.

W świecie Księgi szeptów płynnie przechodzimy od faktów historycznych do życia zwykłego człowieka. Ustna narracja miesza się w tej opowieści ze słowem pisanym, zaś te dwie rzeczy zderzają się z rzeczywistością, która się toczy i zmienia. W taki oto sposób, mamy do czynienia z losem zwykłych ludzi wplątanym w machinę historii.

Autor skupia się na ludobójstwie Ormian z lat tysiąc dziewięćset piętnaście i tysiąc dziewięćset szesnaście wraz z pełnym jego konsekwencjami jakie miały miejsce dla ludzi pochodzenia ormiańskiego. Nawiązuje również do innych znaczących wydarzeń dwudziestego wieku, które miały pośredni lub bezpośredni wpływ na życie Ormian w Rumunii. Wspomina o czasie drugiej Wojnie Światowej, a także nie omija okresu komunistycznych rządów w Rumuni oraz ich konsekwencji.

Postaciom i wydarzeniom z Księgi szeptów przyglądamy się z perspektywy dziecka, które opowiada o zaistniałych zdarzeniach bez wyrażania własnej opinii oraz sądów. Narrator nie mówi nam jak widzi zaistniałe zdarzenia i ludzi, tylko jak zapamiętał, to, co mu o tym wszystkim opowiadano.

Z punktu widzenia narratora poznajemy historię Ormian, najważniejsze postaci wywodzące się z tej nacji, a co najważniejsze ormiański sposób postrzegania świata i ludzi. Razem z małym chłopcem czujemy zapachy i smaki jego dzieciństwa. Zdaje nam się, że widzimy świat jego oczami. Oczami małego ufnego dziecka, które zapisywało w swoim chłonnym i ciekawskim umyśle wszystkie słowa, znaki, smaki i kolory.

Czytając książkę nie można oprzeć się wrażeniu, że ta literacka podróż jest, jak wędrówka po utraconym raju, który żyje dzięki ludzkiej pamięci. Nawet tragiczne wydarzenia, tak brutalnie wdzierające się w ten magiczny świat, nie są w stanie zniszczyć ani pięknej ormiańskiej kultury, ani pamięci o niej. Nie stało się tak wtedy, nie stanie się tak teraz, ani nigdy.

Varujan Vosganian -  rumuński pisarz i poeta pochodzenia ormiańskiego. Z wykształcenia jest ekonomistą. Dwukrotnie zgłaszany przez Armenię, Rumunię i Izrael jako kandydat do Nagrody Nobla. Księga szeptów ukazała się w Polsce po raz pierwszy w 2009 roku a po raz drugi wydało ją w 2015 roku Wydawnictwo Książkowe Klimaty. W 2013 roku w Polsce ukazała się inna powieść Vosganiana Gra stu liści i inne opowiadania.