Dom z witrażem - Żanna Słoniowska

Dom z witrażem to opowieść o czterech kobietach, których życie w wyniku zawirowań i komplikacji historycznych, związane jest od kilku dekad ze Lwowem. Lwów został przedstawiony jako epicentrum wszystkich najważniejszych wydarzeń z historii narodu ukraińskiego. Szkopuł w tym, że tylko jedna z kobiet uważa się za Ukrainkę, pozostałe  panie dokonały zgoła odmiennych wyborów…

Całą opowieść snuje najmłodsza z Kobiet, której historię, zagubienie i wewnętrzne rozdarcie, śledzimy na bieżąco. Opowieść ta jest rwana, niechronologiczna, pełna dygresji, pogubionych i powracających wątków. Mroczna przygnębiająca, jednak z nadzieją na zmianę i lepszą przyszłość.

Cztery bohaterki Domu z witrażem to prababka, babka, matka i wnuczka. Uwikłane w skomplikowaną wzajemną relację, pełną pretensji i żalów, próbują wspólnie żyć pod jednym dachem, jednocześnie kochając się i nienawidząc. Każda z nich żyje we własnym zamkniętym, dla pozostałych kobiet świecie.

Prababka żyje wspomnieniami o mężu, który zniknął z jej życia w wyniku stalinowskich czystek. Babka rozpamiętuje swoje niespełnione marzenia o karierze wybitnej malarki. Matka wybiera wolną Ukrainę, zapominając o potrzebującym ją dziecku. Dziewczynka zaś najbardziej cierpi po śmierci matki, która ginie jako bohaterka wolnej Ukrainy. Pozostałe mieszkanki Domu z witrażem nie chcą i nie potrafią pomóc dziewczynie, szukającej własnej tożsamości, i miejsca na świecie. 

Łącznikiem z matką jest dla niej Mikołaj, tajemniczy artysta, znawca Lwowa i dawny kochanek jej matki. To człowiek, który ją pociąga swoją wiedzą i dojrzałością. Jednocześnie zdaje się go nienawidzić, ze względu na jego związek z jej matką. Coś przyciąga ją i odrzuca od dawnego kochanka matki. Prababka i babka są przeciwne ich związkowi, jednak żadna z nich nie potrafi wyjść z własnej skorupy żalu, by zdobyć się na szczerą relację z narratorką.

Dopełnieniem tej skomplikowanej historii o ludzkich uczuciach, z równie skomplikowaną, poszarpaną i posępną historią Ukrainy, jest Lwów. Jawi się czytelnikowi, jako miejsce smutne, szare i posępne, pełne obłupanych palisad, spadających głów, zrujnowanych kamienic, których duchy przeszłości zabijane są koszmarkami architektonicznymi, i współczesną, bezmyślną ingerencją dzisiejszych budowniczych. To miasto magicznego czasu, zaklętego w starym witrażu, w którego barwach możemy dostrzec losy Lwowa i jego wszystkich mieszkańców.

Dom z witrażem to zwycięska powieść, zgłoszona przez autorkę na konkurs organizowany przez wydawnictwo Znak Litera nova. 

Żanna Słoniowska -  dziennikarka i tłumaczka. Jest Ukrainką z polskimi korzeniami. Oprócz Domu z witrażem wydała książkę Przedwojenny Lwów.

Dziękuję Wydawnictwu Znak za przekazanie książki do recenzji.