Pierwsze Damy II Rzeczpospolitej - Kamil Janicki

Pierwsze Damy II Rzeczpospolitej to biografie trzech prezydentowych okresu międzywojennego: Marii Wojciechowskiej - żony Stanisława Wojciechowskiego, Michaliny Mościckiej - pierwszej żony Ignacego Mościckiego oraz Marii Mościckiej – drugiej żony Ignacego Mościckiego.

Te trzy kobiety, wydawałoby się kobiety władzy, zwykłe papierowe postaci, to wbrew pozorom kobiety o silnym charakterze, którym przyszło kolejno po sobie tworzyć pozycję  Pierwszej Damy.

W okresie międzywojennym nie istniało jednak takie pojęcie. Mówiło się po prostu „prezydentowa”. Prezydentowa miała za zadanie kształtować życie towarzyskie skupione wokół prezydenta, udzielać się charytatywnie, odwiedzać szkoły, ochronki przecinać wstęgi, ładnie się uśmiechać i dobrze wyglądać. I oczywiście, nie popełniać gaf w otoczeniu eleganckiego towarzystwa. Niby nic specjalnego i nic nowego, współczesne nam Pierwsze Damy mają zbliżone, a nawet identyczne obowiązki. Trzeba jednak pamiętać, że w tamtym czasie kobietę uważano za „strażniczkę życia domowego", a jej obowiązki poza obrębem domu wiązały się z wizytami u krawcowej, u znajomych. Dobra żona miała umieć prowadzić dom i obracać się w towarzystwie. Funkcja prezydenta była zaś funkcją publiczną, tak samo jak prezydentowej i tu powstawało pytanie: w jaki sposób i na jaką skalę ta publiczna aktywność kobiety miałaby się wyróżniać?

Prekursorką funkcji Pierwszej Damy była Maria Wojciechowska, ona wszystko robiła jako pierwsza. Jako osoba nie lubiąca zgiełku, blichtru i intensywnego życia towarzyskiego, źle się czuła będąc na tak zwanym „świeczniku”. Była skromna i bardzo rodzinna, wolała dbać o rodzinę niż organizować bankiety. Jednak dzielnie wspierała męża w jego karierze politycznej.  Mało kto wie, że jako młoda dziewczyna była aktywną działaczką Polskiej Partii Socjalistycznej. Wszyscy, jeśli w ogóle, kojarzą ją tylko z funkcją Pierwszej Damy, a to błąd, bo to właśnie młode lata ukształtowały charakter i osobowość Marii Wojciechowskiej.

Z kolei Michalina Mościcka była zupełnym przeciwieństwem swojej poprzedniczki. Stanowcza, o silnym charakterze, mająca ogromny wpływ na swojego męża, człowieka chwiejnego charakteru. W początkach ich małżeństwa to właśnie Michalina dbała o finansowe zabezpieczenie rodziny. Gdyby nie jej zapobiegliwość rodzina Mościckich umarłaby z głodu. Oprócz nieustępliwego charakteru Michalina Mościcka miała też wyraziste poglądy. Była feministką wytrwale walczącą o prawa kobiet. Jako prezydentowa miała już nieco ułatwione zdanie. Nie była pierwsza. W  przeciwieństwie do Marii Wojciechowskiej nie stroniła od życia towarzyskiego. Z drugiej strony dużo radości dawała prezydentowej działalność charytatywna. Nie była łasa na tytuły i nadmierne pochwały. Starała się być sobą.

Najbardziej nieprzychylnie autor wyraża się o trzeciej i ostatniej przedwojennej prezydentowej Marii Mościckiej. Maria Mościcka poślubiła prezydenta Ignacego Mościckiego zaledwie kila miesięcy po śmierci jego pierwszej żony. Za życia Michaliny Mościckiej pełniła funkcję jej sekretarki. Pikanterii sprawie dodawał fakt, że byłym mężem Pani Mościckiej numer dwa był adiutant jej męża, z którym Maria się rozwiodła. W kręgach towarzyskich warszawskiej elity naśmiewano się z leciwego prezydenta i jego bardzo młodej żony. Maria Mościcka starała się podobnie jak jej poprzedniczka, prowadzić intensywną działalność charytatywną. Miała na tym polu pewne sukcesy, ale rozmachu i talentu Michaliny Mościckiej już nie powtórzyła. Do tego druga Pani Mościcka  bardzo ceniła sobie luksusy, wystawne, życie i bankiety. Ponadto była bardzo łasa na wszelkie pochwały. Jako prezydentowa nie byłą wzorem skromności, nie odznaczyła się też żadnymi szczególnymi osiągnięciami jako Pierwsza Dama.

Książka Kamila Janickiego jest przystępna dla zwykłego czytelnika. Czyta się ją lekko, łatwo i przyjemnie. Autor nie zasypuje czytelnika nadmiernie  datami i faktami.  Sposób napisania tej książki przypomina odrobinę styl pisarski Sławomira Kopra. Obaj Panowie wydali publikacje na temat dwudziestolecia międzywojennego i zapewne stąd biorą się moje spostrzeżenia na temat podobieństwa, bo przecież, co innego można napisać opierając się na tych samych źródłach.

Kamil Janicki – z wykształcenia historyk, redaktor naczelny portalu ciekawostkihistoryczne.pl. Autor  Upadłych dam II Rzeczpospolitej i Damy Złotego Wieku.